Michael Herr spisał w Depeszach prywatne doświadczenia z wojny w Wietnamie, gdzie w latach 1967-1969 pracował jako korespondent magazynu Esquire. W swojej książce skupia się na pracy reporterów, którzy nierzadko przeżywali wojnę równie intensywnie, co żołnierze oraz na sytuacji poza frontem, gdzie w powietrzu gęsto było od strachu, narkotycznego upojenia i chęci zabijania.

Genialny jest w tej książce język, który Krzysztof Majer perfekcyjnie przełożył na polski. Prosty, dosadny, pełen wulgaryzmów, a jednocześnie doskonale obrazujący żołnierski slang i panującą na froncie atmosferę. Surowość pióra Herra w sposób bardzo realistyczny oddaje tragizm sytuacji, ale najważniejsza tutaj nie jest sama wojna, a to co traumatyczne doświadczenia robią z człowiekiem. Depesze to po części reportaż, po części powieść, a szukając głębiej także analiza psychologiczna żołnierzy i reporterów wojennych, a nawet samego zjawiska jakim jest wojna w ogóle.

Z pewnością jest to bardzo dobra i bardzo ważna książka, tylko trochę zbyt chaotyczna. Depesze nie są spójnym reportażem, stanowią raczej zlepek różnych historii i sytuacji, których doświadczył autor. Przez to ciężko nawiązać relację na linii czytelnik-bohater, opisywane postacie pozostają anonimowe, a czasem wręcz zlewają się w ogół zamiast stanowić odrębne jednostki. Jeśli mi czegoś zabrakło to ładunku emocjonalnego, który przy tego typu lekturze powinien być oczywisty, a jednak w książce Herra jakimś cudem go zabrakło. Może wynika to z tego, że swoje wspomnienia spisał prawie dziesięć lat po wydarzeniach w Wietnamie, nabrał dystansu i szerszego spojrzenia. Tylko czy w ogóle da się zdystansować do takich wydarzeń i uodpornić na cierpienie drugiego człowieka?

Zastanawia mnie dlaczego Depesze zostały okrzyknięte arcydziełem reportażu wojennego i dochodzę do wniosku, że stanowi o tym unikalne podejście do tematu. Herr zrywa z obrazem bohaterskiego żołnierza walczącego za ojczyznę. Pokazuje, że wojna w Wietnamie była bezsensowna, a po powrocie ciężko było wrócić do normalnego życia, co zresztą wielu się nie udało. Ponadto, reporter nie jest tylko biernym obserwatorem, wnika do wnętrza oddziałów, nawiązuje relacje z walczącymi i stawia pytania o sens wojny jako takiej, sprawiając tym samym, że Depesze to lektura ponadczasowa.

Michael Herr, „Depesze”, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2016, s. 309

Polska odwraca oczy to książka, której nie da się przeczytać na chłodno, bez emocjonalnego zaangażowania. Zbiór szesnastu reportaży to historie tak bulwersujące, że ciężko w nie uwierzyć, a jednak wszystko o czym pisze Kopińska działo się w naszym kraju na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat. Po zapoznaniu się ze szczegółami spraw, które wstrząsnęły opinią publiczną chce się krzyczeć z bezradności i zapytać - Polsko, dlaczego odwracasz oczy? 

Reportaże obnażają niedoskonałości polskiego systemu prawnego i bezbronność jednostki wobec władzy. Justyna Kopińska na szesnastu przykładach pokazuje jak niesprawiedliwe bywają wyroki sądu i jak bezwzględni są ludzie, którzy powinni budzić zaufanie. Chyba najbardziej wymowny pod tym względem jest przypadek Anny M., ordynatorki Oddziału chorych ze strachu, która pomimo znęcania się nad swoimi nieletnimi pacjentami nie straciła uprawnień do wykonywania zawodu. Niemniej szokujący jest reportaż zatytułowany Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie albo ten dotyczący policyjnych statystyk. Zresztą ciężko w jakikolwiek sposób je szeregować, bo każda z opisanych historii jest wstrząsająca i nigdy nie powinna była się wydarzyć.

Justyna Kopińska dała przykład dziennikarstwa totalnego, które nie tylko rzetelnie i konkretnie przedstawia fakty, szuka przyczyn i wskazuje skutki, ale przede wszystkim robi różnicę. Po opublikowaniu reportaży niektóre z poruszonych w nich spraw doczekały się ponownego rozpatrzenia i większej kontroli ze strony odpowiednich organów. Pióro Kopińskiej jest rzeczowe i obiektywne, sama autorka stara się trzymać dystans w stosunku do opisywanych wydarzeń, a jednak jej reportaże oddziałują na czytelników z wyjątkową intensywnością, mają ogromną siłę rażenia i powodują ciągłe skoki ciśnienia.

Niejednokrotnie podczas czytania odkładałam tę książkę na bok, by zebrać myśli i ochłonąć. Dawno żadna lektura nie zszargała mi nerwów tak mocno. Ciężko uwierzyć, że oprawca może być bezkarny, że kobieta kobiecie zarzuci proszenie się o gwałt, a kościół i policja, prawdopodobnie dwie najbardziej zaufane instytucje w Polsce, okażą się tego zaufania zupełnie niegodne. Szok i przerażenie - to robi ten zbiór z człowiekiem.

Mocna rzecz. Wolałabym jej chyba nie czytać i żyć w nieświadomości okrucieństwa, bezwzględności i bezkarności (!) otaczającego mnie świata.

 ★★★★★

Justyna Kopińska, „Polska odwraca oczy”, Świat książki, Warszawa 2016, s. 232

Opierając się jedynie o okładkę i tytuł można odnieść mylne wrażenie, że Dwoje do pary to lekki i przyjemny romans, który nie przyniesie żadnej refleksji. Ot, kolejna książka do przeczytania i zapomnienia. Tymczasem jest nieco inaczej, bo powieść Andy'ego Jonesa to słodko-gorzka opowieść o życiu takim jakie jest - bez zbędnego koloryzowania, wyidealizowanych bohaterów czy zupełnie nierealnych historii. 

Początek nie do końca wpisuje się w tę koncepcję, bo miłość spada na dwójkę głównych bohaterów jak grom z jasnego nieba. Ivy i Fisher od początku czują, że są dla siebie stworzeni, a pierwsze tygodnie ich znajomości pełne są namiętnych uniesień. Jednak początkowe odurzenie szybko mija, a zderzenie z rzeczywistością nie należy do najprzyjemniejszych. Odtąd życie tej dwójki to wzloty i upadki, chwile zwątpienia i starania, by podtrzymać płomień ich wzajemnej miłości.

Dwoje do pary to powieść zaskakująca w swojej prostocie. Jones opisuje problemy bliskie czytelnikom, a z bohaterami jego książki łatwo się utożsamić, bo są to ludzie, których każdego dnia mijamy na ulicy. Nie brakuje tu charakterystycznego angielskiego humoru, ale są też momenty smutne i pełne wzruszeń - szerokie spektrum dobrze znanych nam emocji. Autor zastosował także kilka nieoczywistych rozwiązań, które wymykają się standardowemu schematowi romantycznych opowieści. Jeśli oczekujecie kolejnej cukierkowej historii zwieńczonej oczywistym happy endem to możecie być zaskoczeni.

Mimo wielu zalet ciężko było mi się w tę książkę wgryźć, a następnie utrzymać zainteresowanie do samego końca. Były momenty lepsze i gorsze (jak w życiu), zdarzało się, że bohaterowie zachowywali się głupio i bezmyślnie (jak w życiu), ale koniec końców podobała mi się ta historia. Myślę jednak, że zdecydowanie bardziej trafi do czytelników zbliżonych wiekiem do Ivy i Fishera - mających okołu czterdziestu lat.

Dwoje do pary to książka porażająca realizmem, przedstawiająca związek dwojga dorosłych ludzi ze wszystkimi jego odcieniami. Narracja z punktu widzenia Fishera może zachęcić męską grupę odbiorców do sięgnięcia po tę powieść i skonfrontowania zawartych w niej wydarzeń z własnym życiem. Myślę, że to dobra propozycja dla ludzi, którzy nastoletnie miłostki mają już za sobą, a na co dzień zmagają się z prozą życia.

Andy Jones, „Dwoje do pary”, Świat Książki, Warszawa 2017, s. 320

Recenzja powstała we współpracy z wydawnictwem Świat Książki.

Hygge to słowo określające duńską filozofię, która czyni z Duńczyków najszczęśliwszy naród na świecie. Ciężko uchwycić jego istotę, bo dla każdego może oznaczać co innego. To ciepło kominka w zimową noc. Kubek gorącej herbaty, gdy za oknem szaleje burza. To ulubiona książka czytana pod kocem i dźwięk przekręcanego w zamku klucza, gdy do domu wreszcie wraca ukochana osoba. Hygge to wszystko to, co daje nam radość, błogi spokój i poczucie bezpieczeństwa.

Meik Wiking jest dyrektorem Instytutu Badań nad Szczęściem w Kopenhadze i na co dzień bada czynniki, które wpływają na komfort psychiczny i poczucie zadowolenia wśród Duńczyków. Okazuje się, że nieciekawa aura pogodowa i niedobór światła słonecznego w ciągu roku sprzyjają filozofii hygge. Bo to właśnie jesienią i zimą gorąca herbata smakuje najlepiej, a trzask ognia w kominku ma magiczną moc tylko wtedy, gdy za oknem sypie śnieg. Latem raczej nie palimy świec ani nie zakładamy grubych swetrów, a to te elementy są kwintesencją hygge. Nie znaczy to jednak, że osiągnięcie tego błogiego nastroju latem jest niemożliwe - grill w ogrodzie czy piknik za miastem również wpisują się w ramy. Grunt to czerpać radość z małych przyjemności! Tylko o ile łatwiejsze jest to w kraju, gdzie ludzie nie pracują po 16, mają wolne weekendy, a państwo dba o swoich obywateli...

Hygge to z pewnością piękna idea i ja podpisuję się pod tym pomysłem rękami i nogami. W dodatku to idealne rozwiązanie dla introwertyków, którzy zamiast hucznej imprezy, w sobotę wolą zaszyć się pod kocem lub spędzić ten czas w mniejszym gronie. Tylko czy potrzebna jest do tego książka? Można z niej skorzystać na zasadzie luźnej inspiracji (znajdziemy tu kilka przepisów oraz podpowiedzi jak urządzić mieszkanie by było bardziej hyggelig), ale jestem pewna, że większość z nas jest z hygge zaznajomiona i od dawna stosuje się do zasad tej filozofii nie wiedząc po prostu, że ma ona swoją nazwę. Odpowiednia atmosfera, beztroski wieczór z bliskimi i zapach świeżo pieczonego ciasta każdemu przecież sprawi radość. 

Hygge. Klucz do szczęścia to próba szerszego omówienia tego zjawiska, ale większość książki wypełniają fotografie, wykresy i tabelki z danymi statystycznymi, a w pozostałej treści nie ma tak naprawdę nic odkrywczego. Nie twierdzę, że to zła książka, bo warto ją mieć choćby ze względu na piękne wydanie i drobne inspiracje, ale nie sądzę by była w stanie odmienić czyjeś życie.

Meik Wiking, „HYGGE. Klucz do szczęścia”, Czarna Owca, Warszawa 2016, s. 287

★★☆☆☆

Recenzja powstała we współpracy z księgarnią internetową BookMaster.

Tuż po północy trzynastoletni Conor zostaje wyrwany z koszmaru tylko po to, by po przebudzeniu zobaczyć potwora czającego się za oknem. To jednak nic w porównaniu z tym, czego chłopiec doświadcza we śnie, podchodzi więc do zaistniałej sytuacji bardziej z ciekawością niż strachem. Potwór pod postacią starego cisu rosnącego na pobliskim cmentarzu proponuje chłopcu układ. Opowie mu trzy historie w zamian za jego czwartą - prawdziwą, której Conor tak bardzo się boi i skrzętnie skrywa nawet przed sobą samym.

Ta niewielka objętościowo książeczka pełna jest uniwersalnych mądrości, które pomogą dziecku uporać się z nie do końca dla niego zrozumiałym procesem żałoby. To jednak nie tylko rzecz dla najmłodszych, powiedziałabym nawet, że i dorośli sporo mogą się z niej nauczyć. Problemem Conora jest nie tyle bolesna świadomość choroby jego mamy, co sposób w jaki inni go z tego powodu traktują. Conor jest niewidoczny dla rówieśników oraz nauczycieli, a ze względu na trudną sytuację wszystkie przewinienia uchodzą mu na sucho. W związku z tym jeszcze mocniej czuje, że życie potraktowało go bardzo niesprawiedliwie. To ważna lekcja dla dorosłych, by potrafili pewne rzeczy dostrzec i odpowiednio się zachować.

Nie wiem czy sukces tej książki tkwi w jej prostocie czy tematyce jaką podejmuje. Najpewniej w obu i słusznie, bo śmierć nie powinna być przed dziećmi ukrywana. Takie jest życie i niezależnie od tego jak bardzo kochamy swoich bliskich, oni kiedyś odejdą, a oswojenie się z tym od najmłodszych lat może wcale nie być takim złym pomysłem. Nie wiem jednak czy dałabym tę książkę tym młodszych dzieciom, bo niektóre wątki poruszane w Siedem minut po północy budzą wątpliwości i przez zbyt młodego czytelnika mogą być opacznie zrozumiane. Żeby nie spojlerować - mam tu na myśli głównie dwa wydarzenia, w których Conor zostaje niejako zmuszony przez Potwora do pewnych czynów. Rozumiem, że obrazuje to jeden z etapów rozpaczy związanej ze śmiercią, bo w końcu na psychologicznym koncepcie pięciu faz żałoby opiera się cała historia, ale nie jestem przekonana czy zrozumie to także bardzo młoda osoba.

Niemniej jednak, Siedem minut po północy to wzruszająca, ale i mroczna opowieść o radzeniu sobie ze stratą, o trudnych relacjach rodzinnych i walce z własnymi potworami. Patrick Ness oszczędnym stylem przekazuje wielką treść i oswaja czytelnika z tematem śmierci. Podsuwa gotową instrukcję jak pogodzić się z tym, co nieuniknione i znaleźć chwilę ukojenia w tak ciężkiej sytuacji. To jeden z tych tytułów, które targają emocjami i na długo zostają w czytelniku.

★★★★☆

Próżno szukać osoby, która nie słyszałaby o istnieniu Davida Bowiego oraz o jego niekwestionowanym wpływie na świat muzyki. Zwłaszcza w kontekście jego śmierci na początku 2016 roku, która stała się pretekstem do ponownego wydania monumentalnej biografii tego artysty w nieco odświeżonej formie. 

STARMAN. Człowiek, który spadł na ziemię to przede wszystkim kompendium wiedzy na temat przebiegu kariery Davida Bowiego, ale także swoista podróż przez świat rock n' rolla. W treści pojawia się wiele znanych nazwisk, dzięki czemu wnikliwa biografia Paula Trynki to jednocześnie krótka historia muzyki rockowej kilku ostatnich dekad. Autor czerpie nie tylko z dostępnych na rynku publikacji dotyczących podejmowanych tematów. Jego dziennikarskie zacięcie i zawodowa ciekawość skutkują opublikowaniem wielu nieznanych dotąd rozmów z osobami związanymi z Bowiem - przyjaciółmi, współpracownikami oraz innymi artystami. Całość dopełniają liczne fotografie, bez których nie mogłaby się obyć żadna biografia.

Obszerna i bogata w detale biografia jednego z najważniejszych muzyków wszech czasów z pewnością znajdzie uznanie w oczach jego fanów, ale może być lekko rozczarowująca dla osób takich jak ja - zainteresowanych artystycznym dorobkiem Bowiego, ale nie będących jego zagorzałymi wielbicielami. Wynika to ze wspomnianej już drobiazgowości autora, który często uderza w dygresyjne tony i przytacza nieistotne fakty z życia artysty, a w natłoku nazwisk i dat nietrudno się pogubić. Pojawiają się fragmenty przegadane, zresztą styl Paula Trynki do porywających raczej nie należy, choć nie można mu odmówić rzetelnego podejścia do tematu i dogłębnego researchu, o czym świadczy chociażby bogata bibliografia zamieszczona na końcu książki.

Biografia Davida Bowiego to przykład profesjonalnego podejścia do tematu, ale przytłaczająca drobiazgowość autora może zniechęcić przypadkowego czytelnika tej pozycji. Dla fanów muzyka prawdziwa gratka i świadectwo jego niezwykłego dorobku artystycznego.

Paul Trynka, David Bowie. STARMAN. Człowiek, który spadł na ziemię. Wydanie II, Sine Qua Non, Kraków 2016, s. 538

Motyw II wojny światowej w różnych odsłonach powraca w literaturze jak bumerang. Tym razem przybrał on formę okupowanej Francji i losów kobiet, które walczyły z wrogiem - jedne otwarcie, działając w konspiracji, inne po cichu w zaciszu własnego domu, tuż pod czujnym okiem nieprzyjaciela.

Powieść Kristin Hannah to chwytający za serce wehikuł czasu, który przenosi czytelników do początków II wojny światowej, gdzie poznajemy dwie niezwykle różne od siebie kobiety. Vianne to matka i żona, która przede wszystkim wojnę chce przeżyć by chronić swoje dziecko. Isabelle z kolei to młoda, zbuntowana kobieta, która żyje ideami walki o wolność, nie do końca zdając sobie sprawę z okrucieństwa otaczającej ją rzeczywistości. Obu im przyjdzie walczyć z okupantem, choć każdej na inny sposób.

Słowik w sposób piękny i wzruszający, a zarazem lekki w czytaniu przedstawia losy dwóch sióstr, które wbrew wszelkiej logice połączyła wojenna zawierucha. To właśnie rola kobiety została najmocniej zaakcentowana w powieści - rola, która w wielu przypadkach nie sprowadzała się tylko do biernego oczekiwania na koniec wojny, a bywała równie ważna co walka na froncie. Kristin Hannah pisze o tym, co czuły kobiety drżąc o życie powołanych do walki mężów i cierpiących z głodu i zimna dzieci. Mówi o trudnych wyborach, których trzeba było dokonywać niemal każdego dnia. O ciągłym strachu i poniżeniu ze strony nieprzyjaciela i niemej rozpaczy, gdy zabrakło już łez by opłakiwać najbliższych. Nie jest to książka idealna i z pewnością nie najlepsza pod względem przedstawienia realiów wojny, ale wyraźnie gra na emocjach czytelnika i uderza w czułe punkty jego serca. Hannah bardziej niż na samą wojnę, która - choć jej okrucieństwo odbija się echem w całej powieści - została odrobinę zepchnięta na margines, położyła nacisk na skomplikowaną sieć rodzinnych relacji pomiędzy poróżnionymi przed laty siostrami i ich ojcem, ukazując tym samym jak wszelkie spory bledną w obliczu niepewności o istnienie jutra. Wzruszająca opowieść o sile miłości, trudnych wyborach i walce o człowieczeństwo.

Historie o tematyce wojennej zawsze zyskują mój szacunek, bo nieważne ile już zostało w tym temacie powiedziane to zawsze będzie za mało. Książki takie jak Słowik pozwalają nam pamiętać, że chociaż Isabelle i Vianne to postacie fikcyjne, ich losy dzieliły tysiące kobiet każdego dnia walcząc nie tylko o wolność ojczyzny, ale także o własne życie. Zdecydowanie warto poznać tę historię.

★★★★☆

Kristin Hannah, Słowik, Świat Książki, Warszawa 2016, s. 558

Recenzja powstała we współpracy z księgarnią internetową BookMaster.

Przyszedł czas na pierwsze podsumowanie czytelnicze w 2017 roku! Jak wam się zaczął ten nowy rok? Mnie udało się przeczytać 6 książek, co uważam za dobry wynik, biorąc pod uwagę fakt, że styczeń to zaliczenia, egzaminy - jednym słowem sesja. Na szczęście wczoraj miałam ostatni egzamin i teraz do 20 lutego mogę już tylko czytać. I pisać magisterkę. 

Przeczytane w styczniu:

Jak widzicie styczeń był bardzo zróżnicowany, bo przeczytane książki załapały się prawie na pełną skalę ocen. Tytuły są podlinkowane do recenzji, więc jeśli macie ochotę to możecie się do nich przenieść jednym kliknięciem.

Co jeszcze pojawiło się w grudniu na blogu?

• Przede wszystkim pojawiły się zaległe recenzje. Możecie już przeczytać moje opinie na temat grudniowych lektur czyli o Zabić drozda Harper Lee oraz o Przewieszeniu Remigiusza Mroza.
• W związku z tym, że koniec starego roku i początek nowego to czas podsumowań pojawiły się posty dotyczące najlepszych książek jakie udało mi się przeczytać w 2016 roku - Best of 2016 oraz o tych, które mnie rozczarowały, czyli Książkowe rozczarowania 2016.
• Ostatnia rzecz to BOOK HAUL i to całkiem spory jak na mnie. Znajduje się w nim wiele ciekawych tytułów, więc jeśli jeszcze nie mieliście okazji go zobaczyć to serdecznie zapraszam.

Instagram to ostatnio moje ulubione miejsce w internecie i to właśnie tam najczęściej pojawiają się aktualizacje dotyczące aktualnie czytanych książek, nowości na moich półkach i innych rzeczy związanych z książkami, więc jeśli jeszcze mnie nie obserwujecie to serdecznie zapraszam! Wystarczy kliknąć w zdjęcie powyżej :)

Jeśli chodzi o mój czytelniczy update to obecnie pochłaniam Słowika i chociaż książka jak na razie bardzo mi się podoba to po tak wielu zachwytach spodziewam się czegoś więcej. Ale jeszcze sporo przede mną, więc mam nadzieję, że i dla mnie okaże się tak niesamowitą lekturą jak dla większości.

A jak wam udał się pierwszy miesiąc roku pod względem czytelniczym?